Przewodnik po szlakach rowerowych

Szlaki rowerowe wyznaczono w ramach projektu pn: Rozbudowa szlaków rowerowych w Euroregionie Nysa na terenie Gminy Swierzawa. Przedsięwzięcie dofinansowane ze środków europejskiego funduszu rozowju regionalnego w ramach programu INTERREG III A - Wolny Kraj Związkowy Saksonia - Rzeczpospolita Polska oraz Budżetu Państwa

 

W OKOLICE ŚWIERZAWY NA KWIATY I AGATY

PRZEWODNIK PO SZLAKACH ROWEROWYCH

 

 


Wstęp

Jeśli poszukujesz ciszy, spokoju i pięknych krajobrazów, to nasze propozycje są właśnie dla Ciebie!

Atrakcyjność terenów gminy Świerzawa wynika głównie z ich położenia. Północne stoki Gór Kaczawskich i przylegające do nich Pogórze Kaczawskie to obszary, do których nie dotarł wielki przemysł i zabudowa miejska. Tutaj lasy, łąki i pola układają się w malowniczą mozaikę. Krajobraz urozmaicony jest mnogością różnorodnych form geologiczno-tektonicznych. Podłoże tego obszaru, zbudowane w większości z bardzo starych skał i gleb, pokryte jest niezwykle bogatymi zbiorowiskami roślinnymi. Wyrasta tu i pięknie kwitnie wiele bardzo rzadkich gatunków roślin, a spotkanie różnych zwierząt jest wielce prawdopodobne. Zachowało się w tym regionie dużo obiektów wytworzonych przez ludzi. Są to budowle lub ich ruiny, często nawet z XIII wieku. Chociaż ich stan jest bardzo różny, są malownicze i świadczą o bogatej przeszłości tych ziem. Mały ruch, spokój, ustronność i możliwość bliskich kontaktów z żywą przyrodą to wartości, gdzie indziej już bardzo rzadko spotykane.
Bez wątpienia warto wybrać się w te strony. Wiele gospodarstw agroturystycznych i wszędzie bardzo życzliwi ludzie – czekają. Nowe ścieżki rowerowe gminy Świerzawa – zapraszają. Przeczytaj ten przewodnik i wybierz się z nim na nasze szlaki rowerowe.
 

Świerzawa (Schönau)


Małe miasteczko, ok. 2700 mieszkańców, położone jest w centralnej części gminy w miejscu, gdzie Kamiennik, Świerzawa i Młynka wpadają do rzeki Kaczawy. Większość tutejszych budynków ulokowana jest w głębokiej dolinie tej rzeki. Rynek położony jest na wysokości 260 mnpm. Najstarszy zabytek, to kościół p.w. św.św. Jana i Katarzyny, powstał jeszcze wcześniej niż lokowano miasto, bo już w II ćwierci XIII wieku.

Kościół ten znajduje się poza centrum miasteczka powstałym jeszcze w średniowieczu. Posiada bardzo dobrze zachowane cechy stylu późnoromańskiego i powszechnie uznawany jest za perłę architektoniczną gminy Świerzawa. Jest on inkastelowany tzn. otoczony murem obronnym (zrekonstruowanym), orientowany tj. ustawiony w osi wschód-zachód, z wieżą gotycką od strony zachodniej. Większość okien usytuowanych jest wysoko, co świadczy o dawnej funkcji obronnej tej budowli. Jedynie dwa okna w ścianie południowej posiadają cechy gotyckie, bo wykute zostały w czasie, gdy dobudowano wieżę tj. ok. 1507 roku.
Elementy architektury romańskiej widoczne są głównie w portalu pod wieżą oraz w oknach absydy wieńczącej od wschodu prezbiterium. Skromne wyposażenie wnętrza rekompensowane jest niezwykle cennymi, odkrytymi w czasie prac renowacyjnych freskami z XIII – XV wieku. Kościół otwarty jest w piątki, soboty i niedziele, a w pozostałe dni wejście do wnętrza możliwe jest po telefonicznym uzgodnieniu z MGOKSiR (tel.075/7135273 lub 607431332), który się opiekuje kościołem. Przy kościele spory teren dawnego cmentarza, gdzie można postawić rowery i odpocząć. Widoczne są stąd dwa najmłodsze obiekty Świerzawy tj: hala sportowa i rejonowa przychodnia lekarska.
W centrum miejscowości godnych obejrzenia jest kilka obiektów, a mianowicie kościół gotycki z 1382 roku p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, z barokową wieżą i wyposażeniem wnętrza. Cechy gotyckie są dobrze zachowane: łuk ostry, przypory i sklepienia krzyżowo-żebrowe. Jest to kościół parafialny, w którym odprawiają się systematycznie nabożeństwa. Obejrzenie wnętrza nie będzie więc problemem.
W środku rynku stoi jeszcze jeden kościół, pseudogotycki z 1876 roku, stojący na miejscu poprzedniego, ponad sto lat starszego. Kościół ten był pierwotnie ewangelicki, później tj. po 1945 roku nie był użytkowany, ale od 1990 roku jest pod opieką parafii katolickiej i nosi wezwanie, św. Józefa. Obok znajduje się budynek ratusza miejskiego, wybudowanego w 1810 roku. Mieści się w nim siedziba Urzędu Miasta i Gminy Świerzawa.
Kilka kamieniczek Świerzawy liczy sobie już ponad sto lat. Najbardziej interesująca znajduje się pod nr 2 z 1690 roku. Układ rynku zachował średniowieczny charakter. Znane są miejsca usytuowania dwóch bram miejskich: Jeleniogórskiej i Złotoryjskiej. Murów miejskich wokół miasta nigdy tu nie było. Wiele zakamarków warte jest turystycznej penetracji, również poza centrum. Rowerzystom polecamy odwiedzenie tamy przeciwpowodziowej na Kamienniku, gdzie zobaczyć można interesujące odsłonięcia zlepieńców kulmowych ( w przedłużeniu ul.Zielonej, ok.200m od rynku).
Jadąc rowerem koniecznie należy odwiedzić miejsce wypoczynku świątecznego, położone już w granicach Starej Kraśnicy, z basenem, boiskami sportowymi i aleją pomnikowych okazów lip. Tuż przy basenie możliwe jest biwakowanie, poprzednio uzgodnione z MGOKSiR-em. Przy drodze prowadzącej do stadionu znajdują się ruiny manierystycznego pałacu z 1622 roku. Turystów przyciąga tu zachowany na szczęście portal z 16 –toma herbami znanych rodów śląskich. Przed pałacem znajduje się bardzo wartościowa architektonicznie brama, niestety przechylona i dość mocno zniszczona. Obok zabudowania dawnego XIX-wiecznego dworu ziemskiego z pałacem, zniszczonym przed kilku laty przez pożar.
 

Świerzawa jest zwornikiem dwóch pętli szlaków rowerowych:

I AGATOWEJ – przebiegającej przez tereny położone na północ i zachód od miasta, a liczącej 37 km, oznaczonej kolorem czerwonym, oraz
II WALOŃSKIEJ – przebiegającej przez tereny położone na wschód i południe od Świerzawy – 46,6 km, oznaczonej kolorem niebieskim.


PĘTLA AGATOWA
- oznakowanie – kolorem czerwonym,
- przebieg pętli – Świerzawa-Gozdno-Biegoszów-Nowy Kościół-Sokołowiec-Rząsnik-Orzechowice-Lubiechowa-Świerzawa
- szlak przebiega w pobliżu kilku miejsc występowania kamieni ozdobnych – zwłaszcza agatów
- uzupełnieniem trasy jest: niebiesko oznakowany odcinek wiodący od Świerzawy pod Wielisławke ( 3,3 km), zielono oznakowany łącznik Lubiechowa- Sokołowiec (5,6 km) oraz czarno oznakowany łącznik z Sędziszowem biegnący do zielonego w okolice Sokołowca ( 2,2 km).
- najdalszy punkt na trasie – ok. 8,5 km (Rząśnik),
- najwyższe wzniesienie – ok. 450 m.n.p.m.
- najtrudniejszy odcinek – Orzechowice-Lubiechowa – ok.3 km – drogi leśne,
- możliwość skrócenia (zjechania z trasy)- z Nowego Kościoła, doliną Kaczawy drogą nr 328 lub z centrum Sokołowca drogą do Sędziszowej ( oznakowanie zielone, później czarne i niebieskie).
 


SZCZEGÓŁOWY OPIS ROWEROWEGO SZLAKU AGATOWEGO

Trasa tego szlaku rozpoczyna się dość długim i uciążliwym podjazdem ulicą Lipową w kierunku pn/wsch, drogowskaz na Wilków. Po prawej stronie znajduje się budynek posterunku policji, dalej baza straży pożarnej, tuż nad nią nowy budynek przychodni lekarskiej oraz ok. stuletni budynek tutejszego przedszkola. Po lewej stronie stoi „perła architektoniczna” – kościół św.św. Jana Chrzciciela i Katarzyny Aleksandryjskiej. Wyżej przejeżdżamy obok cmentarza komunalnego. Dalej, po jego minięciu, droga jest niezwykle widokowa. Prezentuje się stąd jedna z najlepszych panoram Gór Kaczawskich, Rowu Świerzawy, Sokołowskich Wzgórz ze szczytem Ostrzyca w kierunku pn/zach. Widok Ostrzycy – „Śląskiej Fujijamy”, będzie nam na tej trasie towarzyszył dosyć często.
Po ok. 2,5 km wjeżdżamy na tereny leśne, za którymi już na wierzchołku wzniesienia (410 m.n.p.m.) otwierają się widoki w kierunku pn. z Wilkołakiem i Łysanką ( kamieniołom bazaltu). Przed nami ukazują się zabudowania Gozdna. Po lewej stronie widoczny szczyt Zawady – 445 m.n.p.m. Przy żółtym pieszym turystycznym szlaku Wygasłych Wulkanów w lewo znajdują się tereny dzikiego pozyskiwania agatów. Poniżej przy drodze bardzo stare pomnikowe lipy i buki. Tuż obok po prawej stronie pozostałości dawnego dworu (późniejszego PGR-u). Dalej droga ciągnie się przez ok. 2 km dość stromo w dół, aż do wsi Biegoszów. Wieś ta położona jest w dolinie potoku na terenie o bardzo zróżnicowanej budowie geologicznej. Poszukiwano tu w okolicach różnych kruszców. Stare początki miejscowości ( XIV w) i dość tajemnicze zapiski na ten temat wzbudzają zainteresowanie. Wiele budynków powstało w XIX wieku. Szlak nasz wiedzie do środka miejscowości w dół, po czym wspina się wąską, ale asfaltową drogą na niewielkie wzniesienie by znowu płynnie doliną Kościelnego Potoku opadać w stronę Nowego Kościoła. Po drodze mijamy tereny leśne i stawy hodowlane. Istnieje możliwość spotkania tutaj czapli siwej.

Nowy Kościół (Neukirch)

W Nowym Kościele ulicą Kolejową, obok najpiękniejszego i najgrubszego w gminie Świerzawa dębu szypułkowego docieramy do centrum miejscowości. Jest tu możliwość wydłużenia trasy i obejrzenia terenów dawnej kopalni miedzi, krateru wulkanicznego Jeziornej, prywatnego toru motokrosowego ( można zaliczyć go również rowerem), a także pozostałości barokowej wieży i fragmentów murów starego XIII- wiecznego kościoła. Stojący obok kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Różańcowej powstał w połowie XVIII w. Przy kościele znajduje się stara i nowa plebania. W murze przykościelnym umieszczono wtórnie wiele rzeźb i nagrobków. W centrum wsi widać przepiękne okazy drzew, w parku dawnej posiadłości Zedlitzow. Niestety z pięknego niegdyś pałacu, a wcześniej zamku, prawie nic już nie pozostało. W dawnym młynie funkcjonuje hotel „Pod bocianem”. W kierunku południowym w pięknym przełomie Kaczawy – można ujrzeć gołoborza ryolitowe, a także dziki wąwóz „ Piekiełko”, w którym kiedyś znaleziono największe okazy agatów w Polsce. Agaty z okolic Nowego Kościoła zdobią większość muzeów mineralogicznych ( największe przekraczają w średnicy przekroju – 50 cm).

Sokołowiec (Falkenhain)

Dalszy przebieg naszej trasy jest nieco bardziej uciążliwy. Najpierw obok kościoła i cmentarza stromo pod górę terenową, utwardzoną drogą wznosimy się wśród pól i zagajników w kierunku pd/zach. Pierwsze zabudowania wsi Sokołowiec widać już w dolinie Czermnicy, a są to ruiny jednego z trzech dworów- pałaców. Obok dużego zespołu zabudowań dawnego PGR-u można dojechać ( dość trudną drogą) do opisanego wcześniej „ Piekiełka” z agatami. Wzniesienia otaczające dolinkę to: Wygorzel, Wołek, Czeska Góra, dowodzą, że na tym bardzo urozmaiconym geologicznie i przyrodniczo terenie występuje wiele rzadkich kamieni i minerałów, takich jak: ametysty, kwarc dymny, oliwiny. Przybierają one najczęściej formę buł agatonośnych w zwietrzelinach kwaśnych wulkanitów i żył cholcedonowych w ryolitoidach. Agaty z tych okolic są bardzo piękne – występują najczęściej w barwach czerwonobrunatnych, żółtobrązowych, natomiast rzadziej w odcieniach niebieskich. Wracając na trasę rowerową podążamy wiejską drogą w górę doliny.
Sokołowiec, to stara i długa wieś (ok. 5,5 km). Jej początki sięgają XIII wieku. W 2006 roku uroczyście obchodzono 800-lecie powstania miejscowości. Symboliczny i praktyczny podział wsi na Sokołowiec Dolny, Środkowy i Górny związany jest z istnieniem trzech majątków – dworów ziemskich, z których najlepiej zachował się „górny” ( z końca XIX w). Dzięki własności prywatnej i aktualnemu użytkowaniu prezentuje się doskonale. Stylizowany na romantyczną warownię obronną z wieloma elementami architektonicznymi, pięknie położony, przyciąga wzrok. Pałac „środkowy”, niestety podobnie jak „dolny”, znajduje się w ruinie. W centrum Sokołowca dobrze zachował się ( dzięki wielu remontom), XIII-wieczny kościół p.w. św. Jadwigi. Budowla orientowana, ze sklepieniem krzyżowym i półkolistą absydą.
Podążając w kierunku Rząśnika, po lewej stronie oglądamy Sokołowskie Wzgórza, a po prawej Grodową i później Sądreckie Wzgórza z Łysą Górą. Pierwsze domy Rząśnika prawie łączą się z ostatnimi Sokołowca. Po lewej stronie widoczne są północne stoki Okola, które przemierzymy w dalszej trasie.

Rząśnik (Schönwaldau)

Rząśnik, to również bardzo stara wieś. Pierwsze wzmianki datuje się już od 1267 roku. Osadnictwo człowieka udokumentowane badaniami w tym rejonie określone jest na okres paleolitu! Kościół stał tu już w XIII wieku. Jednak największy rozwój tej miejscowości nastąpił w XVIII i XIX wieku. W 1870 r. majątek Mullera był najbogatszą posiadłością ziemską w Górach Kaczawskich. A w 1734 roku wybudowana tu została jedna z najcenniejszych i najokazalszych rezydencji barokowych w tym rejonie Śląska. Twórcą jej był architekt szwedzki: Martin Franz. Niestety pałac od 1945 roku systematycznie popada w ruinę. Patrząc na to ma się uczucie ogromnego żalu. Stary kościół, położony obok, p.w. św. Trójcy, skromny, po kilku remontach, zachował jednak elementy romańskie i gotyckie. Godne uwagi w tej miejscowości są również: dawny kościół ewangelicki, stara plebania i budynek byłej szkoły. Około 1 km od centrum szlak nasz skręca w lewo w kierunku przysiółka Orzechowice. Nawierzchnia drogi jest gładka asfaltowa.
 

Lasy Okola

Po ok. 2 km zjeżdżamy z w lewo na drogę polną, później leśną, skręcającą w kierunku wschodnim. Jest to najtrudniejszy odcinek trasy. Tu przez 3 km szlak wiedzie po północnych stokach Okola, przez lasy do Lubiechowej. Droga poprawia się dopiero przy pierwszych zabudowaniach obok wzgórza Łomy. Tereny leśne, które przemierzamy należą do największych kompleksów leśnych na terenie naszej gminy. W lasach tych żyje sporo zwierzyny – zwłaszcza łownej – np. saren, jeleni, dzików i lisów. Przy zachowaniu ciszy można czasami ujrzeć jenota czy borsuka, a wczesną jesienią usłyszeć ryczące jelenie. Skład gatunkowy ptaków jest również bardzo bogaty. Żyje tu większość gatunków dzięciołów, sikor. Nie jest wykluczone, że ma tu swoje siedlisko bocian czarny. Wśród roślin rozpoznać można wiele gatunków, również te, które podlegają ochronie tj: lilię złotogłów, wawrzynka wilczełyko, buławnika mieczolistnego, liczne storczyki, jak i mieczyka dachówkowatego. Jesienią na łąkach wokół Orzechowic, Lubiechowej i Sokołowca licznie występują dziewięćsiły bezłodygowe. W sąsiedztwie tego odcinka trasy znajdują się tereny projektowanego użytku ekologicznego „Źródliska Czernicy”.


Łomy

Wzgórze Łomy ( 424 m.n.p.m.), to kolejna atrakcja i również przyszły użytek ekologiczny „Góra Łomy”. W nieczynnym kamieniołomie melafiorów znaleźć można liczne „migdałowce” wraz z ametystami i kryształami górskimi, kwarc mleczny, kwarc dymny, baryt jaspis oraz kalcyt. Tutejsze agaty posiadają różne kształty i barwy – od żółtej, poprzez niebieską, zieloną po szarobiałą. Na skałach rośnie wiele kserofitów – rozchodniki, rożeńce, żmijowce, żarnowce i dziewanny.

Lubiechowa (Hoh Liebenthal)

Dalej przemieszczamy się w dół wąską, gładką drogą asfaltową. Przy trasie do centrum wsi Lubiechowa urządzono basen kąpielowy. Poniżej znajduje się ok.6 ha parku przydworskiego z wieloma cennymi okazami drzew liściastych. Niektóre z nich osiągają wymiary pomnikowe. Pałac, który tam się znajduje jest z XVIII wieku, przebudowany na klasycystyczny w 1825r, w latach 60-tych i 70-tych ubiegłego wieku pełnił rolę ośrodka kolonijnego. Od wielu lat niestety jest niezagospodarowany i niszczeje. Przed pałacem widać pomnik, sadzawkę, zabudowania gospodarcze dawnego dworu i trzy dorodne platany. Najstarszym zabytkiem Lubiechowej jest XIII-wieczny kościół romański p.w. św.św.Piotra i Pawła. Mimo wielokrotnych remontów zachowało się dużo cech romańskich i gotyckich. Prezbiterium przykryte jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym ze służkami, ostre łuki wieńczą portale. Największą wartością kościoła jest bogaty zespół fresków z XIV i XV w w prezbiterium. Otoczony jest on murem, którego fragmenty pochodzą z XVw. W murze okazała brama. Nagrobki wewnątrz jak i na zewnątrz przedstawiają głównie członków rodu Zedlitzów.
Kolejną ciekawostką jest dawny dwór położony ok. 500 m powyżej, już przy szlaku walońskim. Jest to zespół dworski z XVI wieku, w którym najbardziej interesujący jest stary spichlerz z XVIII/XIX wieku. Lubiechowa na pewno powstała już w połowie XIII w, nie ma na to jednak potwierdzenia w dokumentach. Pierwsza zapisana data jest z 1305 r. Przez długie wieki była w rękach rodziny Zedlitzów, Wieś położona poza głównymi traktami komunikacyjnymi, jednak przy żółtym szlaku pieszym ze Świerzawy na Okole, w sąsiedztwie rozległych lasów wciąż czeka na swoją drugą szansę, którą na pewno ma w agroturystyce. Dalej nasz szlak rowerowy prowadzi drogą asfaltową w kierunku Świerzawy, a właściwie Sędziszowej.

Sędziszowa (Röfersdorf)

Dojeżdżając do Sędziszowej warto byłoby zjechać polną dróżką w lewo, aby odnaleźć na skarpie stary pomnik poświęcony ofiarom I wojny światowej. Podążając do mety trasą znakowaną nie sposób nie zatrzymać się, by obejrzeć zespół budowli zwanych zamkowymi, z których wieża mieszkalna pochodzi na pewno z XV w, a być może nawet z XIV w. Na początku XVII w do wieży dobudowano trzy skrzydła dworu. Całość budowli wielokrotnie była remontowana. Szczególnie okazale prezentuje się bogato rzeźbiony w piaskowcu portal dworu. Gospodarzem zespołu jest Zarząd Lokali Gminnych. Tu przechowywana jest uszkodzona rzeźba legendarnego założyciela Świerzawy – Bolka I.

Wielisławka

Sędziszową i jej główną atrakcję – masyw Wielisławki – poznamy korzystając z niebiesko znakowanego wariantu szlaku – p.n. „Wielisławka”. Wiedzie on od kościoła romańskiego przez Sędziszową (lewym brzegiem Kaczawy), pod pomnik przyrody – „Organy Wielisławskie”. To niezwykłe odsłonięcie ciosów ryolitowych o dużej ekspozycji od dawna przyciąga turystów. Wiedzie tędy żółto znakowany „szlak wygasłych wulkanów”. Niebawem staraniem UMiG Świerzawa i Nadleśnictwa Złotoryja wytyczona tu zostanie edukacyjna ścieżka przyrodnicza „ Wokół Wielisławki” (WW). Ponadto skupiają się tutaj takie atrakcje jak: odsłonięcia skalne, tajemnicze sztolnie i szyby, ruiny zamku i karczmy, ślady grodziska oraz bardzo wiele rzadkich roślin, jak np. konwalia majowa, przylaszczka pospolita, kokorycz pusta, marzanka wonna, lilia złotogłów. Nad Kaczawą ujrzeć można żyjące tu zimorodki, pliszki górskie i pluszcze. Ścieżka przyrodnicza WW przeznaczona jest dla piechurów, więc najlepiej przebyć ją pieszo (ok. 3,4 km). Pod „organami” znajduje się doskonałe miejsce do wypoczynku. Tuż obok, idąc ścieżką w lewo, godnym zwiedzenia jest zabytkowy zespół z młynem wodnym, który jest ponownie czynny.


Szlak Sokołowski
Zielono znakowany szlak łączący Lubiechową z Sokołowcem wytyczony jest dość nową drogą przez wschodnie podnóża Sokołowskich Wzgórz. Nawierzchnia drogi jest bardzo dobra i pozwala na oglądanie pięknych i rozległych widoków na dolinę Kaczawy i jej wschodnie otoczenie.

Sokołowskie Wzgórza

Wspomniane Sokołowskie Wzgórza – melafirowa „wyspa” w krajobrazie „Rowu Świerzawy”, to obszar dość szczególny dla przyrodników. Starowulkaniczne skały budujące ten masyw pokryte są zwartym kompleksem leśnym obfitującym w różnorodne gatunki roślin i urozmaicony świat zwierzęcy. Drzewostan świerkowy licznie uzupełniony jest przez drzewa liściaste, głównie buki. Duża ilość różnych gatunków krzewów dodatkowo stwarza dogodne środowisko dla ptaków. Tu zobaczyć można: kruka, sokoła pustułkę, dzięcioła czarnego, kowalika, pełzacza, a także dzierzbę gąsiorka i srokosza. Ze względu na te szczególne wartości projektuje się utworzenie tutaj użytku ekologicznego lub rezerwatu przyrody.


PĘTLA WALOŃSKA

- oznakowanie kolorem niebieskim,
- przebieg trasy: Świerzawa – Rzeszówek – Machowski Las – Muchów – Jurczyce – Stara Kraśnica – Dobków – Przełom Kaczawy – Wojcieszów Dolny – Podgórki – Widok – Przełęcz Chrośnicka – Okole – Lubiechowa – Świerzawa,
- szlak w części wschodniej przebiega przez tereny leśne niezwykle bogate w rzadkie gatunki roślin z pięknymi kwiatami, a w części południowej w pobliżu Jaskini Walońskiej,
- uzupełnieniem trasy – skróceniem o 2,2 km – jest czarno oznakowany odcinek z Jurczyc przez przysiółek Mochów do dalszej części Dobkowa,
- najdalszy punkt na trasie skrzyżowanie pod Widokiem nad Podgórkami, ok. 10 km od Świerzawa,
- najwyższe wzniesienie, ok. 590 mnpm ( nad Podgórkami),
- najtrudniejszy odcinek – stromy zjazd z przełęczy pod Pańską Wysoczką do Lubiechowej,
- możliwość skrócenia trasy: wielokrotna – ze Starej Kraśnicy i z Podgórek.

SZCZEGÓŁOWY OPIS ROWEROWEGO SZLAKU WALOŃSKIEGO

Trasa tego szlaku rozpoczyna się w Świerzawie przy skrzyżowaniu ulic: Jeleniogórskiej i Mickiewicza. Dobrym miejscem na zbiórkę jest teren „ogródka jordanowskiego” – placu zabaw dla dzieci.
• Opis atrakcji Świerzawy - patrz pierwsze strony przewodnika.
Tuż obok skrzyżowania znajduje się zabytkowy budynek dawnej łaźni, później dyskoteki , a obecnie nieużytkowany. Przy naszej trasie, której pierwszy odcinek, ok. 200 m wspina się mocno pod górę, usytuowany jest Park Piastów z resztkami dawnego zagospodarowania (min. starą strzelnicą). Po lewej stronie mijamy najwyżej położoną ulicę Reymonta, przy której znajduje się budynek tutejszego Gimnazjum. Dalej po lewej domki willowe, a po prawej budynek wciąż używanej piekarni. Poniżej ostatnich domów, na łące staw urządzony przez wędkarzy, tereny zalewowe zbiornika przeciwpowodziowego i malownicze zakola Kamiennika. Wzdłuż tej rzeki i jej dopływu – Czerwieniec nasza trasa prowadzi lekko pod górę przez wieś – Rzeszówek. Droga jest asfaltowa, ale dosyć wyboista.


Rzeszówek (Reichwaldau)
 


Razem z przysiółkiem Bronków wieś Rzeszówek rozciąga się na długości ok. 3 km. Początki miejscowości nie są znane, brak jest zapisów na ten temat. Początkowo, w XVI wieku, była tu posiadłość rycerska związana z rodem Zedlitzów. W wieku XVII próbowano wydobywać złoto, srebro i rudy innych metali. W roku 1700 wzniesiono pałac, z którym związane były różne rodziny, min: Sauermann, Hochberg, Oldenberg, Uchtritz. Niestety z pałacu już bardzo niewiele pozostało – praktycznie same ruiny. Ostatnim zarządcą do lat 70-tych był PGR. Aktualnie we wsi stoi jeszcze kilka starych chałup szkieletowych i szachulcowych. Nowych domów prawie się nie buduje, ewentualnie remontuje stare. Liczba mieszkańców maleje. Szkoda, bo okolice piękne, a w sąsiedztwie rozległe tereny leśne. Okoliczne łąki, zwłaszcza wokół Dworskiej Góry obfitują w wiele gatunków roślin. Ostatnim budynkiem w górnej części miejscowości jest leśniczówka. Około 100 m powyżej niej szlak rowerowy skręca w prawo z drogi asfaltowej w leśną drogę.

Muchowski Las
 

Odtąd nasza trasa wiedzie przez rozległe tereny leśne należące do Parku Krajobrazowego „Chełmy”. Faktycznie droga prowadzi wzdłuż granicy tegoż parku i jednocześnie graniczy między gminami: Świerzawa – po prawej – i Męcinka – po lewej. Najpierw przecinamy potok Czerwieniec, później kilka innych, będących już dopływami Kamiennika. W dalszej części, już na obszarze gminy Męcinka, wkraczamy do bardzo starej i pocysterskiej wsi Muchów.
W tej miejscowości szlak nasz prowadząc wygodną, o dobrej nawierzchni drogą nr 365, skręca w kierunku południowo zachodnim w stronę Świerzawy. Warto jednak nieco przedłużyć wycieczkę i odwiedzić centrum Muchowa. Tam znajduje się Ładnie utrzymana willa zwana „Pałacykiem” z 1920 roku (możliwe są tam noclegi i wyżywienie). Łąki wokół Muchowa, jak zresztą i przy naszej trasie, to istny raj botaniczny. Spotkać tu można: przylaszczki, pełniki, mieczyki, naparstnice, lilie złotogłowy, buławniki, wawrzynki i kosaćce syberyjskie. W lasach mają swoje siedliska muflony, popielice, borsuki, bociany czarne, dudki i wiele innych gatunków zwierząt. Spotkanie przy szlaku salamandry, w mokre dni nie jest tu rzadkością, a usłyszenie lub spotkanie jelenia, sarny, czy dzika nie jest czymś wyjątkowym.
Obok trasy warto skorzystać z zagospodarowanego oznakowanego miejsca wypoczynkowego. Podążając dalej po lewej stronie miniemy „Mokrą Łąkę” i niedługo później skończy się gładka droga. W przysiółku Jurczyce przy wyboistej drodze na zakręcie unikatowe źródełko z doskonałą wodą pitną. Koniecznie trzeba się jej napić i nabrać do butelek na dalszą drogę. Tutaj również można dostać koziego mleka.
Teraz przed nami otwierają się widoki na Rów Świerzawy i szeroką panoramę Gór Kaczawskich, a także Sokołowskie Wzgórza i Ostrzycę. Wśród jesionów, obok Mochowskiego Wzgórza z kwarcytową skałką, trasa wyprowadza na Kraśnickie Wzgórze, by później gwałtownie opaść do Starej Kraśnicy. Na wzgórzu warto się zatrzymać – jest miejsce. Super widoki i oryginalny przekrój geologiczny w żwirowni. W jej skarpie mają swoje gniazda – norki jaskółki brzegówki. Kwitną tu min. cykoria podróżnik, dziewanny i żmijowce.

Stara Kraśnica (Alt Schönau)

Pętla walońska dwukrotnie wkracza na teren tej miejscowości. Łączy się ona ze Świerzawą i jest od dawna z nią związana. Niegdyś była nazywana Starą Świerzawą (Alt Schunau”. Być może powstała jeszcze wcześniej niż stolica gminy. Najciekawszy zabytek, to pałac, który opisany został przy trasie agatowej. We wsi rozłożonej głównie w szerokiej dolinie Kaczawy ujrzeć można kilka budynków, które w całości lub części zachowały konstrukcję szachulcową. Nasz szlak po stromym zjeździe skręca dosyć niebezpiecznie w lewo, na wyboistą drogę asfaltową prowadzącą teraz w kierunku Dobkowa, wzdłuż potoku Bukownica. Po naszej lewej stronie mijamy olszowy zagajnik – projektowany użytek ekologiczny p.n. „Źródliska w Starej Kraśnicy”

Dobków (Klein Helmsdorf)

Bardzo dawno, bo w 1206 roku powstała ta wioska i w związku z tym najwcześniej ze wszystkich miejscowości w gminie obchodziła 800-lecie. Jej historia związana jest z posiadłościami cysterskimi w Chełmach. Wyjątkowy katolicyzm mieszkańców w dawnych wiekach pozostawił wiele pamiątek. Można tu zobaczyć licznie występujące kapliczki i figurki przydrożne. Kościół, pierwotnie gotycki z 1399 roku, nosi cechy barokowe po przebudowie w 1735 r. i jest pod wezwaniem św. Idziego.
We wsi są bardzo liczne, stare, bo ponad stuletnie domy. Większość można uważać za zabytki. W dole wsi znajdują się pozostałości ( w częściowej ruinie) dworu renesansowego z XVI wieku. Warto również zainteresować się konstrukcją wielu starych mostów na Bukownicy. W miejscowości bardzo prężnie rozwija się agroturystyka. Aby zwiedzić tą miejscowość trzeba przemierzyć ok. 3,5 km trasy, bo na takiej długości jest rozciągnięta.
Szlak nasz w dolnej części wsi skręca w prawo i przez łąki prowadzi w kierunku górnej części Starej Kraśnicy w dolinę Kaczawy.

Przełom Kaczawy

Jest to kolejny już trzeci odcinek przełomowy rzeki Kaczawy. Tutaj przeciska się ona między wzgórzem o nazwie – Garb (404 mnpm) na prawym brzegu i bezimiennym wzgórzem (377mnpm) na lewym brzegu. Na stokach Garbu znajdują się tajemnicze ruiny zbójeckiego zamku.
Trasa nasza przemierza tylko dolną część Wojcieszowa. Mimo to obejrzeć można dużą szkółkę drzew przy leśniczówce po lewej stronie, a powyżej po prawej – pałac z XVII wieku stylizowany w XIX wieku na obronny zamek, później była to szkoła podstawowa. Trasa naszej pętli serpentynami wznosi się, przekraczając tory nieczynnej linii kolejowej, by później podążać wzdłuż doliny potoku Świerzawa w stronę Podgórek. Po prawej widoki na zalesione wzgórze o nazwie Radostka, a po lewej na północne stoki szczytów Gór Kaczawskich. Po kilku zakrętach wjeżdżamy do wsi, która ma najbardziej górski charakter z całej gminy, a mianowicie – Podgórek.

Podgórki (Tief Hartmansdorf)

Dawne początki, atrakcyjne położenie, górski charakter, zabytkowe obiekty, niezwykłe twory przyrody, wapienne skały i rozległe lasy, to atuty tej miejscowości. Pierwsze wzmianki pochodzą już z XIV wieku. Historia wsi związana jest z rodem Schaffgotschów, później Elbelów i Zedlitzów. Starosta jeleniogórski, baron Carl Gottlieb von Zedlitz-Neukirch w połowie XVIII wieku zbudował nowy okazały pałac i zabudowania gospodarcze. W XIX wieku Podgórki jako posiadłość ziemska były jedną z najbogatszych wsi w okolicy. Potężny pałac, były ośrodek kolonijny Zakładu „Harnama” z Łodzi, dziś w rękach prywatnych, prezentuje się nadal bardzo okazale. Wokół pałacu 5,6 ha parku krajobrazowego założonego w XIX wieku z wieloma cennymi okazami drzew liściastych.
W środku wsi znajdują się ruiny kościoła z XIV/XV wieku. Na bazie ruin zbudowano w 2006 r. wieżę widokową. Obok kościół filialny wzniesiony w 1746 roku dla ewangelików pw. św. Józefa Oblubieńca NMP. Nad centrum wsi w kierunku południowym znajduje się znana od XVII wieku Jaskinia Walońska. Obecnie od 2001 roku znajduje się w granicach 8,7 ha rezerwatu przyrody „Buczyna Storczykowa na Białych Skałach”. Do tej 15-metrowej jaskini łatwo można dotrzeć i wejść. Bardzo interesujące są występujące tu zjawiska krasowe np. leje, zapadliska i wapienno – dolomitowe skałki. Bogaty jest również świat roślin. Występują tu przylaszczki,, wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, groszek wiosenny, lepieżnik różowy, śnieżyca wiosenna, śnieżyczka przebiśnieg, marzanka wonna, kokoryczka wonna, czerniec gronkowy i kilka gatunków storczyków. W rezerwacie bytują także popielice.
We wsi ujrzeć można wiele zabytkowych XIX wiecznych domów, z których część ma konstrukcję szachulcową. Nad kościołem bardzo widokowe wzniesienie – Krzyżowa Góra 567 mnpm, z krzyżem milenijnym. Na wzgórze prowadzi dogodna ścieżka. W górnej części wsi wytwórnia wody mineralnej „Kapellanka” oraz gospodarstwo agroturystyczne z licznym zwierzyńcem. Wszystkie łąki wokół miejscowości obfitują w bogate zespoły roślin. W najwyższej części, tuż pod Widokiem kamieniołom wapieni krystalicznych, aktualnie eksploatujący jeden z najcenniejszych surowców mineralnych gminy Świerzawa. Przejechanie wzdłuż Podgórek, to ok. 3,6 km i ciągła wspinaczka od wys. ok.400 m do 520 m npm. Najwyższe miejsce na tej pętli to skrzyżowanie z trasą nr 265 wiodącą od Świerzawy do Jeleniej Góry – jest to ok.590 mnpm. Stąd można jeszcze dodatkowo „zaliczyć” wjazd na parking ośrodka sportów zimowych na Łysej Górze, by obejrzeć rozległą panoramę Karkonoszy, Rudaw Janowickich, Gór Kaczawskich i Kotliny Jeleniogórskiej.


Okole
Trasa nasza prowadzi teraz w prawo przez ok. 1,5 km ruchliwą drogą w dół, by na zakręcie skręcić w lewo i podążać dalej pod Okole już spokojniejszą drogą. Ten odcinek daje szansę spotkania zwierzyny, trzeba więc zachować ciszę. Wolniejsza jazda wskazana jest również dlatego, że nawierzchnia drogi choć asfaltowa, jest w dość kiepskim stanie. Ponadto od skrzyżowania nad Podgórkami, aż na przełęcz pod Pańską Wysoczką, równolegle wiedzie pieszy szlak turystyczny wiodący na Okole. Wyprawa na szczyt Okola (714 mnpm) jest możliwa, ale wjazd na wierzchołek jest bardzo trudny. Ten niegdyś bardzo popularny punkt widokowy posiada jeszcze fragmenty starych drabinek i barierek na szczytowej Orlej Skale.
Dalej nasz rowerowy szlak wiedzie nadal dość wąską asfaltową drogą, ale bardzo stromo w dół ( uwaga często jeżdżą tędy samochody osobowe, a na drodze sporo kamieni!). Zjeżdżamy więc powoli, tym bardziej, że widoki na Lubiechową, Świerzawę, Łomy i Sokołowskie Wzgórza są wyśmienite

Lubiechowa (Hoh Liebenthal)
Przez tę uroczą wieś wiedzie też trasa agatowa. Nasza walońska pętla ciągnie się wzdłuż całej miejscowości rozciągniętej w dolinie potoku Lubawka, aż na 4,5 km długości. Opis obiektów – patrz przy Pętli Agatowej. Przed nami rozpościera się spokojny, wygodny, choć wąski odcinek drogi o dobrej nawierzchni do rynku w Świerzawie. Po prawej stronie piękny, pomnikowy okaz dębu szypułkowego, niżej zagospodarowany teren dawnego wysypiska śmieci i niebawem wyłaniają się z głębokiej doliny zabudowania Świerzawy.


Posumowanie

Przemierzenie turystycznych szlaków rowerowych gminy Świerzawa umożliwi poznanie wielu atrakcji tego regionu. Należą do nich:
• późnoromański kościół św.św. Jana Chrzciciela i Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie,
• XIII – XIV-wieczne kościoły w Lubiechowej, Sokołowcu, Rząśniku,
• pomnik przyrody „Organy Wielisławskie” w Sędziszowej,
• pałace w: Starej Kraśnicy, Sokołowcu, Podgórkach i Lubiechowej,
• rezerwat przyrody „Buczyna Storczykowa na Białych Skałach” wraz z Jaskinią Walońską w Podgórkach,
• wiele miejsc występowania rzadkich kamieni ozdobnych zwłaszcza agatów,
• liczne odsłonięcia różnorodnych skał i żwirowisk,
• pozostałości starych średniowiecznych zamków, pałaców i dworów,
• duże obszary leśne z różnorodnymi gatunkami flory i fauny,
• wśród 750 gatunków roślin naczyniowych gminy aż 44 gatunki są objęte ochroną prawną,
• jedne z najcenniejszych w Polsce skupisk storczyków,
• wiele starych, pomnikowych drzew, z ich największymi skupiskami w przydworskich parkach krajobrazowych w Lubiechowej, Podgórkach, Nowym Kościele, Rząsniku i in.
• tajemnicze jaskinie i sztolnie Wielisławki,
• rozliczne punkty widokowe.

Wszystko to i wiele innych atrakcji warte jest zachowania, szanowania i ochrony, ale przede wszystkim poznania.


Uwagi końcowe:
• Trasy opisane są w jednym kierunku. Z pewnych względów wydaje się on bardziej korzystny. Warto jednak przejechać obie trasy w obydwu kierunkach.
• Nasze trasy rowerowe nie mają charakteru ścieżek rowerowych. Są ogólnodostępne. Stosujmy się, więc do przepisów ruchu drogowego i zachowajmy zdrowy rozsądek.


Piękne wrażenia pozostaną, gdy bezpiecznie dotrzemy do celu. Tego właśnie życzy Wam autor tego przewodnika – Piotr Norko.

 

 

Literatura:

1. J.Bogdański „Agaty Gór Kaczawskich” Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2001
2. J.Burda „Uczę się geologii w Górach Kaczawskich” – geologischer Führer, Schlesische Universität , Sosnowiec 2001
3. J. Czerwieński, M.Mazurski „Sudety Zachodnie” – Führer, „Sport i Turystyka“ Verlag, Warszawa 1983
4. Góry Kaczawskie, Pogórze – Touristische Karte, „Plan" Verlag, Jelenia Góra 2004
5. J.Januszewski, W.Koszarski „Skarby Ziemi Dolnośląskiej”, Ossolineum, Wrocław 1989
6. M.Staffa u.a. „Słownik geografii turystycznej Sudetów – Góry Kaczawskie”, Wrocław 2000
7. M.Staffa u.a. „Słownik geografii turystycznej Sudetów – Pogórze Kaczawskie”, „Ibis“ Verlag, Wrocław 2002
8. M. Cieślak u.a. „Góry i Pogórze Kaczawskie” – „Wydawnictwo Klubu Przyrodników“ Verlag, Świebodzin 2004
9. S. Firszt, I. Łaborewicz „Świerzawa i okolice” „Poligrafia AD“ Verlag, Jelenia Góra 2004
10. P.Norko, Z.Fiks-Mosoń, S.Grzyb „Góry i Pogórze Kaczawskie – moje miejsca w dolinie Kaczawy” SMGK Świerzawa 2003


 

Dodano przez:
Autor treści:
Osoba publikująca: